Η ποιότητα του νερού άρδευσης στην ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας βρίσκεται σε οριακό σημείο, με την ηλεκτρική αγωγιμότητα να εκτοξεύεται σε πρωτοφανή επίπεδα, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό κοκτέιλ προβλημάτων για τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Ο χημικός της εταιρείας Rijk Zwaan, Αντώνης Λεμονάκης, μιλώντας σήμερα στο Ράδιο Λασίθι, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, παρουσιάζοντας ανησυχητικά στοιχεία από μετρήσεις δεκαετιών και προβλέποντας ένα δύσκολο φθινόπωρο για τον αγροτικό κόσμο, εάν δεν υπάρξουν άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις.
«Δεν χρειαζόμαστε απλά νερό, χρειαζόμαστε ποιοτικό νερό», τόνισε εμφατικά ο κ. Λεμονάκης, εξηγώντας πως η συσσώρευση αλάτων, κυρίως χλωρίου και νατρίου, στο έδαφος των θερμοκηπίων – όπου δεν υπάρχει η φυσική έκπλυση από τη βροχή – δημιουργεί προβλήματα που μπορεί να διαρκέσουν από τρία έως πέντε χρόνια. Η παραδοσιακή μέθοδος του «μοσχεύματος», δηλαδή της τεχνητής βροχής για την έκπλυση των αλάτων στο τέλος της καλλιέργειας, τείνει να εγκαταλειφθεί λόγω της μειωμένης διαθεσιμότητας νερού. «Με 700 κυβικά το έτος, αυτό το νερό δεν φτάνει ούτε για την καλλιέργεια, πόσο μάλλον για μόσχευμα που απαιτεί 50-100 κυβικά», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ιστορικά Στοιχεία και η Τρέχουσα Κατάσταση Συναγερμού
Ο κ. Λεμονάκης, παρακολουθώντας την ποιότητα του νερού του φράγματος των Μπραμιανών από το 2002 και έχοντας πρόσβαση σε στοιχεία από το 1997, δήλωσε κατηγορηματικά: «Αυτό που γίνεται φέτος όσον αφορά την ποιότητα του νερού του φράγματος, δεν το έχω ξαναδεί τα τελευταία 30 χρόνια».
Η ανησυχητική πορεία της αγωγιμότητας ξεκίνησε ουσιαστικά μετά τον Νοέμβριο του προηγούμενου έτους. Ενώ τον Νοέμβριο η ηλεκτρική αγωγιμότητα κυμαινόταν στο 1,54 χιλιάδες μS/cm, οι μετρήσεις που πραγματοποιεί η εταιρεία σε συνεργασία με τον ΤΟΕΒ Ιεράπετρας δείχνουν μια κατακόρυφη και σχεδόν λογαριθμική αύξηση:
- Τον Ιανουάριο, η αγωγιμότητα ήταν 1,66 χιλιάδες μS/cm.
- Τον Φεβρουάριο, ανέβηκε στο 1,7 χιλιάδες μS/cm.
- Τον Μάρτιο, έφτασε το 1,78 χιλιάδες μS/cm.
- Τον Απρίλιο, άγγιξε το 1,91 χιλιάδες μS/cm.
- Η τελευταία μέτρηση στις αρχές Μαΐου κατέγραψε 2,11 χιλιάδες μS/cm.
Ο κ. Λεμονάκης εκτίμησε ότι η αγωγιμότητα πλέον θα βρίσκεται στο 2,18 χιλιάδες μS/cm και προέβλεψε ότι εντός των επόμενων δέκα ημερών θα μπορούσε να φτάσει κοντά στα 2,25 χιλιάδες μS/cm. «Έτσι όπως πάει η δουλειά, εάν δεν βρεθεί άλλο νερό να εισρεύσει στο φράγμα… έχω την εντύπωση ότι θα ξεκινήσει η καλλιέργεια το φθινόπωρο με μια ηλεκτρική αγωγιμότητα πάνω από 3 χιλιάδες μS/cm, για να μην πω 3,5 χιλιάδες μS/cm», προειδοποίησε.
Συγκριτικά, ο κ. Λεμονάκης ανέφερε ιστορικές χρονιές όπου η αγωγιμότητα ξεπέρασε τα 2 χιλιάδες μS/cm: τον Σεπτέμβριο του 2000 (φτάνοντας τα 2,21 χιλιάδες μS/cm), τον Ιανουάριο του 2008, την περίοδο Φεβρουαρίου-Μαρτίου του 2018 και το 2019. Οι χρονιές αυτές, όπως και η φετινή, χαρακτηρίζονται από έντονη λειψυδρία και ελάχιστες βροχοπτώσεις.
Η κύρια αιτία της επιδείνωσης είναι η παρατεταμένη ξηρασία. «Φέτος, ίσως είναι η μοναδική χρονιά… που ο αγωγός της Σαρακίνας δεν έχει δώσει σχεδόν ούτε σταγόνα νερού», σημείωσε ο κ. Λεμονάκης, τονίζοντας ότι το νερό από πηγές όπως η Σαρακίνα και ο Καλαμαυικανός ποταμός, όταν υπάρχει ροή, έχει εξαιρετική ποιότητα με αγωγιμότητα περίπου 0,5 χιλιάδες μS/cm. Οι γεωτρήσεις στην περιοχή της Γλυκής, που επίσης εμπλουτίζουν το φράγμα, παρέχουν νερό με αγωγιμότητα από 1 έως 1,2 χιλιάδες μS/cm, νερό καλής ποιότητας για άρδευση.
Ωστόσο, μια εξαιρετικά δυσάρεστη έκπληξη προέρχεται από τις πηγές της Μαλαύρας. Η τελευταία μέτρηση στις 8 Μαΐου έδειξε αγωγιμότητα 4,73 χιλιάδες μS/cm, με συγκέντρωση χλωρίου στα 1505 ppm και νατρίου στα 729 ppm. «Αυτό το νερό είναι παντελώς ακατάλληλο», σχολίασε ο κ. Λεμονάκης, επισημαίνοντας ότι παλαιότερες μετρήσεις στη Μαλάβρα έδιναν τιμές γύρω στα 2,2 χιλιάδες μS/cm. Η δραματική αυτή αύξηση χρήζει άμεσης διερεύνησης από τους αρμόδιους φορείς, καθώς εικάζεται πιθανή εισχώρηση θαλασσινού νερού.
Επιπτώσεις και Προτεινόμενες Λύσεις
Η χρήση νερού με τόσο υψηλή αγωγιμότητα, ήδη από τα 2,11 χιλιάδες μS/cm, θεωρείται κακή για τις καλλιέργειες. Το αγγούρι είναι το πιο ευαίσθητο φυτό, ακολουθούμενο από την πιπεριά και τη μελιτζάνα, με την ντομάτα (ειδικά η εμβολιασμένη) να είναι πιο ανθεκτική. Τα προβλήματα είναι εντονότερα στις καλλιέργειες στο έδαφος σε σύγκριση με την υδροπονία, όπου η έκπλυση των αλάτων είναι ευκολότερη.
Ο κ. Λεμονάκης τόνισε ότι η απόφαση για τις καλοκαιρινές ή φθινοπωρινές φυτεύσεις βαραίνει τον κάθε παραγωγό, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως η ανάγκη διατήρησης εργατικού δυναμικού. Ωστόσο, η ενημέρωση για τα δεδομένα είναι κρίσιμη.
Όσον αφορά τα αφυαλωτικά εδάφους, εξήγησε ότι ο σκοπός τους είναι η απομάκρυνση του νατρίου από τα κολοειδή του εδάφους, επιτρέποντας την έκπλυσή του. Για να είναι αποτελεσματικά, απαιτείται σημαντική ποσότητα νερού μετά την εφαρμογή τους και το χωράφι πρέπει να έχει καλή αποστράγγιση (υψηλό ποσοστό άμμου). Σε βαριά, αργιλώδη εδάφη, η αποτελεσματικότητά τους είναι μειωμένη. Η ανάλυση εδάφους είναι απαραίτητη για να καθοριστεί η ανάγκη χρήσης τους.
Μια λύση που επανέρχεται στο προσκήνιο είναι η αφαλάτωση, όχι όμως του θαλασσινού νερού που έχει υψηλό κόστος και προβλήματα με το βόριο, αλλά ενδεχομένως του νερού της Μαλαύρας. «Νομίζω ότι αυτό έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια», ανέφερε ο κ. Λεμονάκης, υποστηρίζοντας ότι η αφαλάτωση υφάλμυρου νερού, όπως αυτό που θα μπορούσε να αντληθεί από γεωτρήσεις κοντά στη θάλασσα (με αγωγιμότητα π.χ. 8 χιλιάδες μS/cm αντί για 60 χιλιάδες μS/cm της θάλασσας), είναι μια πιο βιώσιμη προσέγγιση.
Η κατάσταση είναι κρίσιμη και οι προβλέψεις δυσοίωνες. Η λειψυδρία και η συνακόλουθη πτώση της ποιότητας του νερού άρδευσης απειλούν ευθέως τη βιωσιμότητα των καλλιεργειών. Η άμεση διερεύνηση της κατάστασης στη Μαλαύρα, η επιτάχυνση έργων για νέες πηγές νερού και η στροφή σε ορθολογικές πρακτικές διαχείρισης και πιθανώς στην αφαλάτωση, φαντάζουν μονόδρομος για την αντιμετώπιση μιας κρίσης που βαθαίνει.
Δημοσίευση σχολίου