Οι πρώτες μεγάλες αγροτικές κινητοποιήσεις του χειμώνα ξεκίνησαν στη Θεσσαλία και απλώνονται ήδη από τον Έβρο μέχρι την Πελοπόννησο, με τρακτέρ να στήνουν μπλόκα σε κομβικά σημεία του εθνικού οδικού δικτύου και τους αγροτικούς συλλόγους να μιλούν για «ύστατο αγώνα επιβίωσης» του πρωτογενούς τομέα. Στο φόντο αυτό, η Ιεράπετρα επιλέγει μια σαφώς διαφορετική τακτική: συμμετέχει πολιτικά και συνδικαλιστικά στον αγώνα, διαφωνεί όμως με τις μορφές κλιμάκωσης που κλείνουν δρόμους, λιμάνια και αεροδρόμια – ειδικά για τον νησιωτικό χώρο.
Όσα ακούστηκαν σήμερα στο Ράδιο Λασίθι από τον πρόεδρο της Ενωτικής Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων Καρδίτσας Κώστα Τζέλα, τον πρόεδρο του Αγροτικού Συλλόγου «Ησίοδος» από τη Βοιωτία Γιώργο Ζάχαρη και τον πρόεδρο του Ενιαίου Αγροτικού Συλλόγου Ιεράπετρας Γιάννη Γαϊτάνη, αποτυπώνουν με σαφήνεια τόσο την κοινή αγωνία των παραγωγών όσο και τις διαφορετικές στρατηγικές που διαμορφώνονται.
«Ή θα αγωνιστούμε ή θα σηκωθούμε να φύγουμε χρεωμένοι» – η εικόνα από την πληγωμένη Θεσσαλία
Ο Κώστας Τζέλας μίλησε από μια περιοχή που δεν έχει συνέλθει ακόμη από την καταστροφή του Daniel, με χωριά που παλεύουν ταυτόχρονα με τα χρέη, τις υποδομές που δεν αποκαταστάθηκαν και την αβεβαιότητα για τη νέα καλλιεργητική χρονιά. «Μας διώχνουν από τη γη μας, από τα μαντριά μας, από τα χωράφια μας», είπε χαρακτηριστικά, περιγράφοντας την εικόνα ερήμωσης στα χωριά της Θεσσαλίας και την αδυναμία πολλών παραγωγών να καλύψουν ακόμη και τα βασικά λειτουργικά έξοδα.
Στην περιγραφή του για τη χθεσινή μέρα στα μπλόκα της Καρδίτσας, ο κ. Τζέλας στάθηκε στον όγκο της συμμετοχής, ως άμεση αντανάκλαση του βάθους της κρίσης. «Όσο μεγάλα είναι τα προβλήματα, τόσο μεγάλος ήταν ο όγκος των αγροτών που βγήκαμε στον δρόμο», είπε, σημειώνοντας ότι «μέχρι και τα τοπικά πρωταθλήματα ποδοσφαίρου σταμάτησαν» για να βρεθούν οι νέοι με τα τρακτέρ στους δρόμους.
Απέναντι στην κριτική για το «γιατί τώρα», ο πρόεδρος της ΕΟΑΣ Καρδίτσας ήταν σαφής: οι αγρότες βγήκαν και μέσα στο καλοκαίρι με συλλαλητήρια και τρακτέρ, αλλά δεν μπορούν να «απεργούν» όπως οι υπόλοιποι εργαζόμενοι. Μια χαμένη μέρα, εξήγησε, μπορεί να σημαίνει χαμένη χρονιά: μια αργοπορημένη σπορά, μια χαλαζόπτωση που σε λίγα λεπτά καταστρέφει όλη την παραγωγή.
Στο επίκεντρο της κριτικής του προς την κυβέρνηση βρέθηκαν οι καθυστερήσεις στις πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ, το «κοροϊδευτικό», όπως το χαρακτήρισε, πλαίσιο αποπληρωμών, αλλά και η απουσία ουσιαστικής παρέμβασης στο κόστος παραγωγής και στις τιμές παραγωγού. «Το κόστος παραγωγής είναι στα ύψη, οι τιμές στα προϊόντα τα δικά μας είναι κατρακύλα», τόνισε, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση είχε όλο τον χρόνο να δώσει λύσεις και επέλεξε να μεταθέτει τις αποφάσεις «από βδομάδα σε βδομάδα και από μήνα σε μήνα».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο σκάνδαλο με τις παράνομες ενισχύσεις, επιμένοντας ότι οι πραγματικοί αγρότες δεν έχουν αντίρρηση στους ελέγχους, αλλά αντιδρούν όταν ο έλεγχος χρησιμοποιείται για να καλύπτονται «τα δικά σας παιδιά», ενώ οι δικαιούχοι μένουν απλήρωτοι ακόμη και για δύο χρόνια. Ζήτησε να δημοσιοποιηθούν τα ονόματα όσων καρπώθηκαν παράνομα ενισχύσεις, αλλά και όσων τους συγκάλυψαν.
Η εικόνα που μεταφέρει από τη Θεσσαλία είναι εικόνα κλιμάκωσης: νέα μπλόκα στήνονται σε όλη τη χώρα και οι ομοσπονδίες ετοιμάζονται για πανελλαδικό συντονισμό τις επόμενες ημέρες.
«Όλη η Ελλάδα ένα μπλόκο» – το μήνυμα από τη Βοιωτία
Από τη Βοιωτία, ο Γιώργος Ζάχαρης τοποθέτησε την κινητοποίηση σε ένα ευρύτερο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο, κάνοντας ευθεία αναφορά στην εξέγερση του Κιλελέρ το 1910. Μίλησε για «ύστατο αγώνα» του πρωτογενούς τομέα, ο οποίος –όπως σημείωσε– έχει συρρικνωθεί βάναυσα και πλέον συνεισφέρει μόλις το 4% του ΑΕΠ. «Τι χώρα θα γίνουμε στο τέλος χωρίς πρωτογενή τομέα;» ήταν το ερώτημα που έθεσε στον αέρα.
Στη Βοιωτία, οι αγροτικοί σύλλογοι προετοιμάζουν κοινή κάθοδο στην Εθνική Οδό Αθηνών–Λαμίας, στο ύψος του Κάστρου, με στόχο να στείλουν ένα «σήμα» στην κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο κ. Ζάχαρης περιέγραψε μια εβδομάδα όπου, «έως την Παρασκευή, όλη η Ελλάδα θα γίνει ένα μπλόκο», με μπλόκα από τον Έβρο έως την Κρήτη και συζητήσεις για κλιμάκωση ακόμη και στα λιμάνια, με πρώτο τον Πειραιά.
Αναλύοντας τα αιτήματα, στάθηκε σε οκτώ βασικές κατευθύνσεις:
- κατώτερες εγγυημένες τιμές, γνωστές πριν την καλλιέργεια, ώστε ο παραγωγός να ξέρει με τι προοπτική σπέρνει και επενδύει·
- μείωση του κόστους παραγωγής, με παρεμβάσεις στις τιμές λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και εφοδίων·
- αφορολόγητο αγροτικό πετρέλαιο «στην αντλία και όχι στην επιστροφή», όπως είπε χαρακτηριστικά, παραπέμποντας στο παράδειγμα της ναυτιλίας·
- αλλαγή του κανονισμού του ΕΛΓΑ, ώστε να αποζημιώνεται στο 100% η ζημιά από φυσικές καταστροφές·
- σοβαρά έργα υποδομής και διαχείρισης νερού·
- σύνδεση της παραγωγής με την επιδότηση, ώστε να επιβραβεύεται η πραγματική παραγωγική δραστηριότητα·
- πλήρης αποζημίωση για τις απώλειες από την ευλογιά των αιγοπροβάτων, με στήριξη για την ανασυγκρότηση των κοπαδιών·
- επιστροφή των χρημάτων από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ στους πραγματικά δικαιούχους.
Παρά τη σκληρή κριτική στην κυβέρνηση και την «ευρωπαϊκή νομενκλατούρα», ο κ. Ζάχαρης φρόντισε να διαχωρίσει τις δυναμικές μορφές πίεσης από τυφλές συγκρούσεις. Υπερασπίστηκε το δικαίωμα των αγροτών να διεκδικούν «με το μέτρο του ευ αγωνίζεσθαι», μίλησε για υπερβολική χρήση χημικών από την αστυνομία, αλλά τόνισε ότι ο στόχος δεν είναι να «ξυπνήσει το αγριεμένο ένστικτο κανενός».
Στο πρακτικό επίπεδο, επιχείρησε να καθησυχάσει τις αγωνίες των συναδέλφων του στην Κρήτη και άλλες περιοχές σχετικά με τις εξαγωγές και τις αγορές, διαβεβαιώνοντας ότι «τα ευπαθή προϊόντα πάντοτε είχαν διέλευση από τα μπλόκα» και ότι αυτό θα ισχύσει και τώρα.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έδωσε στη «ψαλίδα» από το χωράφι στο ράφι, μιλώντας ευθέως για κερδοσκοπία στην αλυσίδα εμπορίας τροφίμων. Με απλά παραδείγματα –όπως το ψωμί που παραμένει στα 2,40 ευρώ ενώ η τιμή του σιταριού κατρακύλησε από τα 50 στα 19 λεπτά– υποστήριξε ότι ο παραγωγός μένει απλήρωτος, ενώ ο καταναλωτής πληρώνει σε τιμές «χρυσού».
Η Ιεράπετρα «μέσα» στον αγώνα, αλλά «έξω» από τα μπλόκα δρόμων και λιμανιών
Στον αντίποδα της εικόνας των κλειστών εθνικών οδών και των σχεδίων για αποκλεισμούς λιμανιών, ο πρόεδρος του Ενιαίου Αγροτικού Συλλόγου Ιεράπετρας Γιάννης Γαϊτάνης παρουσίασε μια διαφορετική στρατηγική.
«Εμείς συμμετέχουμε σε αυτές τις κινητοποιήσεις, με την έννοια ότι ο αγώνας είναι ο ίδιος για όλους τους αγρότες», ξεκαθάρισε από την αρχή. Έσπευσε όμως να σημειώσει ότι τα αιτήματα δεν είναι παντού τα ίδια: στη νότια Κρήτη, το λάδι και οι επιδοτήσεις που βρίσκονται στην καρδιά των κινητοποιήσεων στη Θεσσαλία και τη Στερεά δεν είναι τα κύρια μέτωπα. Εκεί, οι αγρότες βάζουν σε προτεραιότητα άλλα ζητήματα: το κόστος παραγωγής και –κυρίως– τα έργα νερού που έχουν βαλτώσει, με πρώτο και πιο χαρακτηριστικό τον αγωγό από τη Σαρακήνα προς την πεδιάδα της Ιεράπετρας.
Το κρίσιμο σημείο διαφοροποίησης της Ιεράπετρας αφορά τις μορφές πάλης. Ο κ. Γαϊτάνης ήταν κατηγορηματικός απέναντι στο κλείσιμο δρόμων, λιμανιών και –πολύ περισσότερο– αεροδρομίων. «Ειδικά λιμάνια και αεροδρόμια, είμαστε κάθετα αντίθετοι. Είναι το casus belli των νησιών», σημείωσε, προειδοποιώντας ότι τέτοιες κινήσεις «ανοίγουν τον λάκκο» για τις νησιωτικές περιοχές.
Η ανησυχία είναι διπλή: από τη μία για τις επιπτώσεις στον τουρισμό και στο εμπόριο, από την άλλη για την εικόνα μιας κοινωνίας που βάζει «τον κόσμο απέναντι» τη στιγμή που ζητά τη στήριξή του. «Εμείς, αν κάνουμε κάποιες ενέργειες, τον κόσμο τον θέλουμε δίπλα μας, όχι απέναντί μας», είπε, επιμένοντας ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι πίεσης που δεν διαρρηγνύουν τη σχέση εμπιστοσύνης με την τοπική κοινωνία.
Ο ίδιος μετέφερε ότι ο σύλλογος έχει ήδη αποτυπώσει τη θέση του τόσο σε Γενική Συνέλευση όσο και με έγγραφα προς τους συντονιστικούς φορείς των κινητοποιήσεων, χωρίς μέχρι στιγμής να υπάρχει σαφής απάντηση για το πώς θα διαχειριστούν τα μπλόκα στα λιμάνια. Την ίδια ώρα, τοπικά σχήματα, όπως οι κτηνοτρόφοι της Κρήτης, συζητούν τη δική τους κάθοδο με πιο συγκρουσιακή λογική.
Η ειδική συνθήκη της Ιεράπετρας αποτυπώνεται και στην καθημερινότητα των παραγωγών: «Σε αυτή τη φάση που είμαστε, οι δουλειές μας είναι στο ζενίθ», τόνισε ο κ. Γαϊτάνης, θέτοντας το πρακτικό ερώτημα «ποιος θα παρατήσει τη δουλειά του για να πάει να κλείσει δρόμους και λιμάνια».
Κοινός παρονομαστής η αγωνία επιβίωσης, διαφορετικές διαδρομές στο «πώς»
Oι αγρότες σε όλη τη χώρα μοιράζονται την ίδια αγωνία για την επιβίωση των εκμεταλλεύσεών τους και του ίδιου του πρωτογενούς τομέα, αλλά δεν συμφωνούν όλοι στις μορφές πάλης και στο «πολιτικό ρίσκο» που θα αναλάβουν.
Στη Θεσσαλία και τη Στερεά, οι πλημμύρες, η ευλογιά των αιγοπροβάτων, το κόστος παραγωγής και οι χαμηλές τιμές οδηγούν σε μαζικά μπλόκα, με στόχο να πιεστεί η κυβέρνηση σε όλα τα μέτωπα: ΟΠΕΚΕΠΕ, ΕΛΓΑ, αγροτικό πετρέλαιο, εγγυημένες τιμές. Εκεί, οι αποκλεισμοί δρόμων και –ενδεχομένως– λιμανιών εμφανίζονται ως αναγκαία κλιμάκωση.
Στην Ιεράπετρα, όπου ο πρωτογενής τομέας βασίζεται σε εντατική θερμοκηπιακή παραγωγή και εξαγωγές, οι παραγωγοί φοβούνται ότι οι ίδιες μορφές πάλης μπορεί να οδηγήσουν σε αυτοϋπονόμευση: να χάσουν αγορές, να διαταράξουν κρίσιμες εφοδιαστικές αλυσίδες και να πληγούν δυσανάλογα οι νησιωτικές περιοχές. Γι’ αυτό και επιλέγουν να δώσουν βάρος σε άλλου τύπου πίεση: στα έργα νερού που έχουν «παγώσει», στη διεκδίκηση θεσμικών λύσεων για την ψηφιακή γραφειοκρατία, στη διαρκή παρουσία σε τραπέζια διαπραγμάτευσης.
Το βέβαιο είναι ότι οι επόμενες ημέρες θα δοκιμάσουν όχι μόνο τις αντοχές των αγροτών, αλλά και τη δυνατότητα του κινήματος να κρατήσει ενωμένο ένα μωσαϊκό διαφορετικών αναγκών και προτεραιοτήτων. Από τη μία, τα μπλόκα της Θεσσαλίας και της Βοιωτίας, με αιτήματα που αφορούν συνολικά τη λειτουργία της αγροτικής πολιτικής. Από την άλλη, η Ιεράπετρα, που δηλώνει «παρούσα» στον αγώνα, αλλά επιμένει ότι τα λιμάνια και τα αεροδρόμια των νησιών δεν μπορούν να γίνουν πεδίο σύγκρουσης χωρίς βαρύ κόστος για τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες.
Δημοσίευση σχολίου