Ένας επίμονος και τεκμηριωμένος αγώνας δεκαέξι ετών, που ξεκίνησε από την προσωπική οδύνη και την αγανάκτηση για την αδιαφορία, φαίνεται να φτάνει σε ένα σημείο καμπής. Ο Μανώλης Λουτσέτης, ενεργός πολίτης της Ιεράπετρας και κάτοικος της Γρα Λυγιάς, μίλησε σήμερα στο Ράδιο Λασίθι για την πολυετή και συχνά εξαντλητική διαδρομή για την υλοποίηση των ζωτικής σημασίας αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή του.
Από τις εφιαλτικές πλημμύρες του 2008 και του 2009, που άφησαν ανεξίτηλα σημάδια και προκάλεσαν σημαντικές προσωπικές απώλειες, μέχρι την πολυπόθητη υπογραφή της σύμβασης στις 8 Μαΐου, ο κ. Λουτσέτης αφηγήθηκε μια ιστορία αδιάκοπων διεκδικήσεων. Στη συνέντευξή του, υπογράμμισε την καθοριστική συμβολή του οπτικοακουστικού υλικού ως αδιάψευστου μάρτυρα, τις αλλεπάλληλες και συχνά άκαρπες επαφές με υπουργεία και τον Συνήγορο του Πολίτη, την κρίσιμη ένταξη της Γρα Λυγιάς στις ζώνες υψηλού κινδύνου πλημμύρας, και φυσικά, τις τεχνικές λεπτομέρειες των έργων που φιλοδοξούν να θωρακίσουν την περιοχή. Παράλληλα, με πόνο ψυχής, αναφέρθηκε στις ευρύτερες, χρόνιες παθογένειες της Γρα Λυγιάς, την αίσθηση εγκατάλειψης και τις αναπτυξιακές ευκαιρίες που χάθηκαν, σκιαγραφώντας την εικόνα ενός τόπου που μάχεται για την επιβίωση και την αξιοπρέπειά του.
Η αρχή ενός Μαραθωνίου
Η σπίθα για τον αγώνα αυτό άναψε πριν ακόμα η φύση δείξει το πιο σκληρό της πρόσωπο. Ήδη από το 2007, ο κ. Λουτσέτης, μαζί με τον τότε δημοτικό σύμβουλο κ. Ροβυθάκη, είχαν επισημάνει την ανάγκη για αντιπλημμυρική προστασία στο Δημοτικό Συμβούλιο. Η ειρωνεία της τύχης, όπως την περιέγραψε με εμφανή συγκίνηση, ήταν πως την παραμονή της πρώτης μεγάλης πλημμύρας του 2008, το θέμα βρισκόταν ξανά υπό συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο Ιεράπετρας. «Το πρωί ήρθε η καταστροφή», θυμήθηκε, με το νερό να φτάνει το 1 μέτρο και 5 εκατοστά στην αυλή του σπιτιού του, που απέχει μόλις 85 μέτρα από την παραλία. Τόσο το 2008 όσο και στην επαναληπτική πλημμύρα του 2009, ο ίδιος υπέστη σημαντικές ζημιές, χάνοντας και τις δύο φορές το αυτοκίνητό του.
Η απάντηση που έλαβε τότε από τον τότε δήμαρχο κ. Μαστοράκη, κατά την αυτοψία στην πληγείσα περιοχή, ήταν αποκαρδιωτική: «Και τι να κάνουμε. Έτσι θα είναι. Θα πνιγείστε. Τι θα κάνουμε, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα». Αυτή η στάση, αντί να τον κάμψει, τον εξόπλισε με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Ο κ. Λουτσέτης τόνισε επανειλημμένα τη σημασία των βίντεο που τράβηξε ο ίδιος το 2008 και ο νυν αντιδήμαρχος κ. Σπυριδάκης το 2009, καθώς και των πολυάριθμων φωτογραφιών. Αυτό το υλικό, όπως είπε, «φέρανε το αποτέλεσμα που βλέπουμε σήμερα σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό». Αναγνώρισε πως «κανένα έργο δεν γίνεται με μία και μοναδική προσπάθεια», αποδίδοντας στον εαυτό του «μόνο το τι μου αναλογεί και μόνο».
Οι πρώτες ενέργειες περιλάμβαναν την άμεση κινητοποίηση του τότε βουλευτή Μιχάλη Καρχιμάκη, ο οποίος επισκέφθηκε την περιοχή μαζί με τον τότε Νομάρχη Λασιθίου, Ιωσήφ Αναστασάκη. Από εκείνη την επίσκεψη προέκυψε η πρώτη υπόσχεση για την τακτοποίηση του ρέματος των Διαβατών. Ακολούθησε η προσφυγή στον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος, σύμφωνα με τον κ. Λουτσέτη, έχει αποστείλει πάνω από 12-13 επιστολές για το ζήτημα. Καθοριστικό βήμα ήταν η επίμονη προσπάθειά του να ενταχθεί η Γρα Λυγιά στα σχέδια διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας του ΥΠΕΚΑ, κατόπιν οδηγίας της Ε.Ε., και μάλιστα σε «υψηλή ζώνη κινδύνου πλημμύρας». «Αυτή η υψηλή ζώνη κινδύνου πλημμύρας έφερε και το τελικό αποτέλεσμα», σημείωσε με έμφαση.
Ο Γολγοθάς της γραφειοκρατίας και η δικαίωση των μελετών
Η πορεία προς την έγκριση και χρηματοδότηση των έργων ήταν μακρά και γεμάτη εμπόδια. Αρχικά, όπως παραδέχτηκε, «δεν ξέραμε ούτε πού ήτανε το φράγμα, ούτε πού ήτανε οι υπερχειλιστές». Ο κ. Αναστασάκης είχε ολοκληρώσει μια μελέτη για το ρέμα των Διαβατών, η οποία όμως «κόλλησε» όταν, μετά την κατοχύρωση στον εργολάβο, ανακαλύφθηκε ότι το ρέμα δεν είχε οριοθετηθεί.
Το 2013, μια ισχυρή πίεση από τον κ. Καρχιμάκη προς τον τότε Υπουργό κ. Χρυσοχοΐδη οδήγησε στην ένταξη των μελετών με κονδύλι 3 εκατομμυρίων ευρώ. Και εδώ, ένα βίντεο που είχε γυρίσει ο κ. Λουτσέτης με τον δημοσιογράφο Μπαλοθιάρη για τα «αίτια πλημμυρών της Γρα Λυγιάς» αποδείχθηκε καταλυτικό. Όταν το παρουσίασε στον κ. Ευριπίδου στο ΥΠΟΜΕΔΙ, ο οποίος αμφισβητούσε τα λεγόμενά του για την κατάσταση του υπερχειλιστή, η οπτική μαρτυρία ήταν αδιάψευστη. «Την άλλη μέρα πήρε το αεροπλάνο και κατέβηκε κάτω», ανέφερε ο κ. Λουτσέτης, σηματοδοτώντας την έναρξη της ουσιαστικής ενασχόλησης του υπουργείου με το φράγμα. Ο ίδιος επικεντρώθηκε στη μελέτη θραύσης του φράγματος και στα θυροφράγματα ασφαλείας (fusegates) που έπρεπε να τοποθετηθούν.
Η αναμονή για την υπογραφή της σύμβασης ήταν αγωνιώδης. Όταν η Ιεράπετρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης τον Φεβρουάριο του 2025 λόγω άλλων φαινομένων, ο κ. Λουτσέτης δεν έχασε την ευκαιρία. Επικοινώνησε με το γραφείο του Υφυπουργού Υποδομών, κ. Σαϊκούρα, επισημαίνοντας την ύπαρξη μιας «ώριμης έτοιμης μελέτης για την Ιεράπετρα». Αργότερα έμαθε ότι η σύμβαση ήταν έτοιμη από τις 27-28 Νοεμβρίου 2024, αλλά η ανακοίνωσή της καθυστερούσε λόγω προστριβών του ΥΠΟΜΕΔΙ με την ανάδοχο εταιρεία «Άκτωρ» σχετικά με άλλες συμβάσεις στην Κύπρο. Τελικά, η υπογραφή έλαβε χώρα στις 8 Μαΐου 2025, με τον κ. Λουτσέτη να χαρακτηρίζει τα έργα, συνολικού προϋπολογισμού 52 εκατομμυρίων ευρώ, ως «μία πνοή, ένας αέρας πνοής για την περιοχή της Ιεράπετρας», διευκρινίζοντας ωστόσο ότι «βοηθάει σε μεγάλο βαθμό, όχι δεν λύνει το πρόβλημα, μην επαναπαυόμαστε».
Αντιπλημμυρική Θωράκιση: Λεπτομέρειες και Προτεραιότητες των Έργων
Τα έργα που περιλαμβάνονται στη σύμβαση είναι εκτεταμένα και στοχεύουν στην ολοκληρωμένη αντιπλημμυρική προστασία της Γρα Λυγιάς. Συγκεκριμένα:
- Ρέμα Διαβατών: Στη δυτική πλευρά του χωριού, θα γίνει διαμόρφωση και κιβωτοποίηση του ρέματος από την εκβολή του στη θάλασσα και σε μήκος περίπου 1.500 μέτρων, μέχρι τα θερμοκήπια Σιφάκη. Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν διεύρυνση του ρέματος (περίπου 6 μέτρα πλάτος επί 1,60 μέτρα ύψος), υπερύψωση γεφυρών και κατασκευές από σκυρόδεμα ή συρματοκιβώτια (σαρζανέτ). Ο κ. Λουτσέτης διευκρίνισε ότι δεν θα γίνουν γκρεμίσματα, καθώς το ρέμα έχει οριοθετηθεί από το 2022.
- Ποταμός Πραμιανός: Αντίστοιχες παρεμβάσεις θα γίνουν και στον ποταμό Πραμιανό, στην είσοδο της Γρα Λυγιάς, με επεμβάσεις στη γέφυρα και σε όλο το μήκος του ρέματος. Για τους αγρότες που χρησιμοποιούν τον ποταμό για πρόσβαση στις περιουσίες τους, ο κ. Λουτσέτης διαβεβαίωσε, έχοντας δει τα σχέδια, ότι θα κατασκευαστούν παράπλευροι δρόμοι.
- Υπερχειλιστές Φράγματος Μπραμιανών: Η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις που αφορούν τη μία από τις δύο υφιστάμενες ξεχειλίστρες, αυτή που καταλήγει στο ρέμα των Διαβατών. Η δεύτερη ξεχειλίστρα, παρότι είχε ζητηθεί από τον ΤΟΕΒ και τον ίδιο τον κ. Λουτσέτη και είχε συζητηθεί στους περιβαλλοντικούς όρους του 2017, δεν περιλαμβάνεται στην παρούσα μελέτη, για λόγους που ο ίδιος δεν γνωρίζει.
- Δίκτυο Αγωγών Ομβρίων: Σε όλο το εύρος του οικισμού, από την περιοχή της Αγίας Βαρβάρας και τους περιφερειακούς δρόμους ψηλά στα θερμοκήπια μέχρι τον κεντρικό δρόμο και τις γειτονιές, θα σκαφτούν και θα τοποθετηθούν 5.950 μέτρα αγωγών ομβρίων υδάτων. Οι διάμετροι των αγωγών ποικίλλουν (Φ1200, Φ1000, Φ800, Φ600). Ένα μεγάλο κανάλι θα κατασκευαστεί δίπλα στο σχολείο για την απορροή των νερών προς τη θάλασσα.
- Παρεμβάσεις σε Γέφυρες και Παραποτάμια Ρέματα: Η γέφυρα στον κεντρικό δρόμο, κοντά στο σπίτι του κ. Λουτσέτη, θα μεγαλώσει και θα υπερυψωθεί κατά 60-70 εκατοστά. Επίσης, θα τακτοποιηθούν τα παραποτάμια ρέματα του Διαβατών, πίσω από τα θερμοκήπια και τις εξαγωγές, για την προστασία των καλλιεργειών. «Έχουν πια πιάσει όλη την υδρολογική λεκάνη», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Λουτσέτης έθεσε ως άμεσες προτεραιότητες την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς νερού από τον Καλαμαυκιανό ποταμό προς το φράγμα Μπραμιανών («να μπει νερό στο φράγμα») και την τοποθέτηση των θυροφραγμάτων ασφαλείας (fusegates) στον υπερχειλιστή του φράγματος. Αυτά τα θυροφράγματα, ύψους περίπου 1,5 μέτρου, θα αυξήσουν τη χωρητικότητα του φράγματος κατά 1 εκατομμύριο κυβικά μέτρα νερού. Θυμήθηκε μάλιστα πως χρόνια πριν, είχε προτείνει στον ΤΟΕΒ την τοποθέτησή τους με κόστος μόλις 23.000 ευρώ, πρόταση που αγνοήθηκε.
Γρα Λυγιά: Ανάμεσα στην Εγκατάλειψη και την Αναπτυξιακή Προοπτική
Πέρα από τα αντιπλημμυρικά, ο κ. Λουτσέτης μίλησε με πόνο για τη Γρα Λυγιά, έναν τόπο που, όπως είπε, «αν δεν υπήρχε το θερμοκήπιο… θα ήτανε ο καλύτερος τουριστικός προορισμός της Κρήτης». Υποστήριξε ότι το θερμοκήπιο δεν αποτελεί εμπόδιο για την τουριστική ανάπτυξη, φέρνοντας ως παραδείγματα την Παλαιόχωρα, τα Φαλάσαρνα και το Ελαφονήσι, αρκεί να υπάρχει τάξη και καθαριότητα. «Η Γρα Λυγιά θα είναι ένας φοβερός τουριστικός προορισμός για τη Νότια Κρήτη», προέβλεψε για τα επόμενα 15-20 χρόνια.
Ωστόσο, καυτηρίασε την έλλειψη πολεοδομικού σχεδιασμού, με τα θερμοκήπια να φύονται άναρχα μέσα στον οικισμό και τις περιουσίες να παραμένουν δεσμευμένες για πάνω από 20 χρόνια λόγω της καθυστέρησης στην επέκταση του σχεδίου πόλης. Άσκησε δριμεία κριτική στις προηγούμενες δημοτικές αρχές για την εγκατάλειψη του οικισμού. Ανέφερε ότι επί δημαρχίας Μαστοράκη έγινε το μισό λιμάνι και η αποχέτευση, επί Αναστασάκη κανένα σημαντικό έργο, και επί Καλαντζάκη τοποθετήθηκαν λίγα φωτιστικά και έγιναν κάποιες τσιμεντοστρώσεις, ενώ οι υποσχέσεις για αναπλάσεις έμειναν στα χαρτιά.
Το ζήτημα του περιφερειακού δρόμου της Γρα Λυγιάς παραμένει άλυτο, καθώς «κάποια θερμοκήπια επηρεάζονται». Ο κ. Λουτσέτης δήλωσε την πρόθεσή του να ασχοληθεί ενεργά με το θέμα. Επεσήμανε επίσης την ανάγκη για χώρους στάθμευσης και την ολοκλήρωση του λιμενοβραχίονα, για τον οποίο υπάρχει έτοιμη μελέτη επικαιροποίησης ύψους 2,5 εκατομμυρίων ευρώ, που όμως απαιτεί «πάρα πολύ πίεση από τη δημοτική αρχή» και «να ψάξει να βρει λεφτά».
Στις αρχές Φεβρουαρίου ο ίδιος παρέδωσε γραπτώς στον νυν Δήμαρχο, κ. Φραγκούλη, έναν κατάλογο με πάνω από 10 σοβαρά προβλήματα του χωριού, συμπεριλαμβανομένων των αιτημάτων του Πολιτιστικού Συλλόγου. Θυμήθηκε με πικρία την παιδική χαρά που ξηλώθηκε και δεν αντικαταστάθηκε ποτέ στον οικισμό, αν και η νέα σύμβαση προβλέπει τη δημιουργία δύο νέων πιστοποιημένων παιδικών χαρών και ενός αναψυκτηρίου-εστιατορίου στο φράγμα Μπραμιανών, μετατρέποντάς το σε «τουριστικό προορισμό».
Τέλος, αναφέρθηκε στο κρίσιμο ζήτημα του πόσιμου νερού, με το δίκτυο να αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από αμιαντοσωλήνες. Επέκρινε τις αποσπασματικές λύσεις και ζήτησε ένα ενιαίο έργο αντικατάστασης του δικτύου και τη δημιουργία ενός νέου υδραγωγείου πάνω από τη Γρα Λυγιά που θα μπορούσε να υδρεύσει και τους Καλογέρους και τη Νέα Ανατολή.
Ο κ. Λουτσέτης, φανερά συγκινημένος κατά διαστήματα, δήλωσε ότι διαθέτει δύο κλούβες με φακέλους, μελέτες και σχέδια, αποτέλεσμα της πολυετούς ενασχόλησής του, τα οποία είναι στη διάθεση οποιουδήποτε ενδιαφερόμενου, ακόμα και σε ηλεκτρονική μορφή. Κάλεσε τους πολίτες, και ιδίως τους νέους, να μην εγκαταλείπουν τον αγώνα για τον τόπο τους και να αναδεικνύουν τα προβλήματα. «Αν δεν προβάλλουμε και αναδείξουμε τα προβλήματα του τόπου, κανένα πρόβλημα δεν θα λυθεί ποτέ», κατέληξε, εκφράζοντας την ελπίδα ότι τα έργα αυτά, σε τρία-τέσσερα χρόνια, θα αναδείξουν τη Γρα Λυγιά «έναν από τους καλύτερους προορισμούς».
Δημοσίευση σχολίου