Η συζήτηση για τη νέα Αρχαιολογική Συλλογή της Ιεράπετρας επιστρέφει κάθε λίγους μήνες στο ίδιο σημείο: στην ανάγκη να βρεθεί επιτέλους ο «σωστός» χώρος, ώστε να ξεκλειδώσουν οι μελέτες, να μη χαθεί χρόνος και να μη χαθεί, μαζί με τον χρόνο, η χρηματοδότηση. Στη συνέντευξή του στο Ράδιο Λασίθι, ο πρόεδρος του Συλλόγου Ανάδειξης Ιστορίας και Πολιτισμού «Ιεράπυτνα», Γιώργος Ροβιθάκης, περιέγραψε μια διαδικασία που σέρνεται από το 2017, αλλά ταυτόχρονα έδωσε ένα σαφές στίγμα: παρά τη πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για συγκεκριμένο οικόπεδο, ο χώρος που έχει επιλεγεί σύντομα θα αλλάξει -και αυτή η αλλαγή, όπως τόνισε, είναι εκείνη που μπορεί να επιταχύνει πολλές κρίσιμες διαδικασίες. Το μήνυμα ήταν διπλό: η Ιεράπετρα δεν αντέχει άλλη αδράνεια, αλλά έχει και ένα παράθυρο ευκαιρίας, αρκεί να κλείσει γρήγορα το ζήτημα της χωροθέτησης.
«Μέχρι τέλος Φλεβάρη κλείνει»: το οικόπεδο ως βασικό μπλοκάρισμα
Ο Γ. Ροβιθάκης εκτίμησε ότι «μέχρι τέλος Φλεβάρη» θα κλείσει το θέμα «του οικοπέδου» τονίζοντας πως επιλογή θέσης στην οδό Κύπρου κουβαλά μια πιθανή παγίδα που βρίσκεται στο υπέδαφος.
Όπως είπε, στο οικόπεδο της Κύπρου κατά 90% θα υπάρξουν ευρήματα και εμπλοκή με τηναρχαιολογία, κάτι που πρακτικά μπορεί να μεταφραστεί σε πολυετείς καθυστερήσεις («5 με 10 χρόνια») μέχρι να ολοκληρωθούν οι ανασκαφικές και εγκριτικές διαδικασίες. Σε αυτό το σημείο έβαλε στο τραπέζι τον χρόνο ως κρίσιμο μέγεθος: «Οι χρηματοδοτήσεις μέσω ΕΣΠΑ τελειώνουν το 2030» και «ήδη μπαίνουμε στο ’26», υποστηρίζοντας ότι η Ιεράπετρα δεν έχει περιθώριο να ξεκινήσει από θέση που ευνοεί εμπλοκές.
Η εναλλακτική που προτάσσει είναι το οικόπεδο στον Περιφερειακό της Καποδίστρια (προς το ξενοδοχείο Petra Mare), το οποίο έγινε διαθέσιμο όταν άλλαξε το πλαίσιο για το μέγεθος οικοπέδων που απαιτούνται για σχολική μονάδα (4–6 στρέμματα). Κατά τον ίδιο, το συγκεκριμένο σημείο έχει πρακτικά πλεονεκτήματα (ανοιχτό περιβάλλον, έτοιμο πάρκινγκ, λιγότερη κυκλοφοριακή πίεση σε σχέση με την Κύπρου) και κυρίως ένα καθοριστικό στοιχείο: «από κάτω είναι καθαρό», άρα μειώνεται ο κίνδυνος να «κολλήσει» το έργο λόγω αρχαιολογικών ευρημάτων.
Γιατί να αλλάξει ο χώρος, ενώ υπάρχει απόφαση;
Η κεντρική αντίφαση που ανέδειξε η συζήτηση είναι ακριβώς αυτή: αφού υπάρχει πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για συγκεκριμένο οικόπεδο, γιατί να αναμένεται νέα μετατόπιση;
Ο πρόεδρος της «Ιεράπυτνα» υποστήριξε ότι η αλλαγή δεν είναι ζήτημα «επιθυμίας», αλλά «πραγματικότητας». Επικαλέστηκε τα πορίσματα επιτροπής του Δήμου, αλλά και εισηγήσεις ανθρώπων με τεχνική γνώση (όπως ανέφερε τον Σταύρο Δαμιλάκη, με πολυετή εμπειρία στην Πολεοδομία) που -όπως είπε- δείχνουν προς τον Περιφερειακό.
Επιπλέον, επικαλέστηκε μια «εξωτερική» αξιολόγηση υψηλού κύρους: την επίσκεψη στην Ιεράπετρα του καθηγητή Άγγελου Χανιώτη (τον Μάιο), τον οποίο παρουσίασε ως πρόσωπο με διεθνή εμβέλεια και ενεργό ανασκαφικό έργο. Κατά τον Γ. Ροβιθάκη, ο Χανιώτης, βλέποντας τα εναλλακτικά οικόπεδα, ήταν κατηγορηματικός υπέρ της χωροθέτησης στο οικόπεδο στον Περιφερειακό, («Εδώ! Αυτό είναι. Τα άλλα ξεχάστε τα»), προειδοποιώντας ότι σε άλλα σημεία «θα σας κολλήσει η Αρχαιολογία 6-7 χρόνια».
Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Ροβιθάκης χαρακτήρισε την πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ως «μεταβατική» — μια απόφαση που αφήνει ήδη ανοιχτό το ενδεχόμενο αλλαγής, εφόσον διαπιστωθεί ότι το έργο θα κολλήσει. Τόσο ο δήμαρχος όσο και ο αρμόδιος αντιδήμαρχος έχουν μιλήσει δημόσια με τη λογική «αποφασίζουμε αυτό και βλέπουμε», με ρητή αναφορά ότι, αν το έργο μπλοκάρει, θα επιλεγεί άλλο σημείο ώστε να μην δεσμεύεται «επ’ αόριστον» ένας ζωτικός χώρος.
Χρηματοδότηση και μελέτες: το «πακέτο» που περιμένει χώρο
Ο πρόεδρος της «Ιεράπυτνα» επανέφερε μια δέσμευση που, όπως είπε, υπάρχει εδώ και χρόνια από την Περιφέρεια Κρήτης: να χρηματοδοτηθούν οι μελέτες, αρκεί να κλείσει το θέμα της χωροθέτησης. Υπενθύμισε ότι ήδη από το 2017, σε δημόσια παρουσία στην Ιεράπετρα, είχε διατυπωθεί το μήνυμα «βρείτε χώρο, χρηματοδοτώ τις μελέτες».
Στη συνέντευξη ξεκαθάρισε ότι απαιτούνται δύο μελέτες που πρέπει να «πάνε πακέτο»: η τεχνική/τακτική και η μουσειολογική. Υποστήριξε ότι αν τις αναλάβει η Περιφέρεια, μπορούν να συμπιεστούν χρονικά: από «3 χρόνια» (και περισσότερο σε περίπτωση ενστάσεων) στο «1 με 1,5 χρόνο». Εκτίμησε το κόστος των μελετών, αν τις «κάνει η Περιφέρεια», στα 600–700 χιλ. ευρώ.
Για το κτιριακό σκέλος μίλησε για έναν χώρο «πάνω από ένα στρέμμα» (αναφορά σε παλαιότερη συζήτηση για περίπου «ενάμισι στρέμμα κτίριο»), υποστηρίζοντας ότι μια γρήγορη/αντισεισμική κατασκευή θα μπορούσε να κινηθεί στην περιοχή του 1,5–2 εκατ. ευρώ, ενώ αναγνώρισε ότι μπορεί να απαιτηθούν μεγαλύτερα ποσά, αλλά όχι της τάξης «πάνω από 10 εκατομμύρια».
«Μουσείο» ή «Αρχαιολογική Συλλογή»: η επιλογή που μειώνει τις απαιτήσεις
Ένα ακόμη σημείο που έδωσε έμφαση ο Γ. Ροβιθάκης ήταν η ορολογία. Υποστήριξε ότι το να διεκδικηθεί άμεσα «Μουσείο» ανεβάζει τον πήχη και τις απαιτήσεις (σε προσωπικό, υποδομές, ειδικότητες), άρα και τον προϋπολογισμό, και μπορεί να προσκρούσει στο σκεπτικό του Υπουργείου Πολιτισμού, δεδομένων κοντινών δομών/εργαστηρίων σε άλλες περιοχές του νομού.
Στη λογική του, η «Αρχαιολογική Συλλογή» είναι ένας ρεαλιστικός δρόμος: στήνεις ένα μεγάλο κτίριο, το λειτουργείς ως συλλογή, και «ό,τι ώρα θέλεις μετά το μετατρέπεις σε μουσείο» με μεταγενέστερο αίτημα. Το ζητούμενο, όπως το έθεσε, είναι να γίνει πρώτα το έργο.
Ανασκαφές και «δεκαετία της Ιεράπετρας»: το ευρύτερο αφήγημα ανάδειξης
Η χωροθέτηση της συλλογής, για τον Σύλλογο «Ιεράπυτνα», δεν είναι αποκομμένο έργο. Εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια ανάδειξης του αρχαιολογικού πλούτου, που περιλαμβάνει νέες και συνεχιζόμενες ανασκαφές, συνεργασίες και εκδόσεις.
Ο Γ. Ροβιθάκης ανακοίνωσε ότι έχουν εγκριθεί πόροι για πενταετή ανασκαφική προσπάθεια ύψους 150.000 ευρώ (30.000/έτος), ενώ υποστήριξε ότι η χρηματοδότηση δεν θα σταματήσει εκεί. Περιέγραψε ως σημαντική εξέλιξη ότι «η Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών» αναλαμβάνει τις ανασκαφές της Ιεράπετρας, λόγω των συμβάσεων/πλαισίου συνεργασίας του Άγγελου Χανιώτη, και ότι θα υπάρξει συνέργεια με το Πανεπιστήμιο Κρήτης με συμμετοχή φοιτητών.
Παράλληλα, ανέδειξε ένα ιδιαίτερο «πλεονέκτημα» της πόλης: οικόπεδα αγορασμένα από το Υπουργείο Πολιτισμού μέσα στον αστικό ιστό, τα οποία, όπως είπε, είναι χαρτογραφημένα και μελετημένα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων. Στόχος, όπως τόνισε, είναι να επιλεγούν και «εύκολα» σημεία για ταχύτερα ευρήματα, ώστε «να δει όλη η Ελλάδα τι συμβαίνει εδώ» και να προσελκυστεί ευρύτερο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον.
Η αφήγησή του κορυφώθηκε με το σκεπτικό ότι «η δεκαετία η ερχόμενη είναι της Ιεράπετρας», στο οποίο συνέδεσε τόσο τις ανασκαφές όσο και τη σταδιακή δημιουργία ενός «ανοιχτού μουσείου» σε επίπεδο δήμου: μικρές τοπικές εστίες ανάδειξης σε χωριά (Μύρτος, Μάλλες, Βαϊνιά, Καβούσι), που θα συμπληρώνουν τον κεντρικό χώρο της συλλογής.
Εκδόσεις ως εργαλείο μνήμης και ταυτότητας
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Σύλλογος «Ιεράπυτνα» προετοιμάζει νέα έκδοση με προσωρινό τίτλο «Αναδρομές στην Αρχαία Ιεράπυτνα», με στόχο —όπως ειπώθηκε— να κυκλοφορήσει πριν το Πάσχα. Ο Ροβιθάκης περιέγραψε ότι το βιβλίο θα συγκεντρώνει οκτώ εργασίες, από νομισματικές μελέτες έως κείμενα για την Αρχαία Λάρισα και για τον «μετασχηματισμό της Ιεράπετρας», καθώς και υλικό από προηγούμενες δράσεις/εκδόσεις για τα ενάλια.
Ως εξώφυλλο ανέφερε ότι προσανατολίζονται στο «κεφάλι του νεανία», χάλκινο έργο που βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, σημειώνοντας ότι είναι ένα αντικείμενο που συζητιέται έντονα στην Ιεράπετρα, καθώς «δεν το είδαμε ποτέ εδώ».
Για την Ιεράπετρα, που διαθέτει ήδη ένα πλέγμα αγορασμένων οικοπέδων για έρευνα, προγραμματισμένες ανασκαφές και μια Περιφέρεια που εμφανίζεται πρόθυμη να χρηματοδοτήσει μελέτες, το «κλείδωμα» του κατάλληλου οικοπέδου δεν είναι λεπτομέρεια αλλά η προϋπόθεση για να πάψει η Αρχαιολογική Συλλογή να είναι μια υπόσχεση που μετατίθεται και να γίνει -έστω σταδιακά- ο κεντρικός κόμβος ενός τόπου που θέλει να συστηθεί ξανά, αυτή τη φορά και μέσα από την αρχαία του ταυτότητα.
Δημοσίευση σχολίου