Mαθήτρια από την Ιεράπετρα που επέστρεψε από το εξωτερικό μένει εκτός σχολείου για μια… σφραγίδα

 

Μέσω της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης αντί του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης το οποίο είχε δηλώσει αδυναμία τον περασμένο Μάρτιο θα υλοποιηθεί τελικά η «Μελέτη Διερεύνησης Αιτιών Ξήρανσης της Βλάστησης και Λήψης Αναγκαίων Μέτρων» της νήσου Χρυσής.

Η αλλαγή του αρμόδιου φορέα για να «τρέξει« την μελέτη που προβλέπει το Σχέδιο Δράσης οριστικοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα όταν υπογράφηκε η σχετική τροποποίηση της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Κρήτης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης ώστε να προστεθούν στην τελευταία τα νέα καθήκοντα.

Η μελέτη αναμένεται να ξεκινήσει αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάθεσης και και την υπογραφή της σύμβασης με κάποιο από τα σχετικά Ινστιτούτα της χώρας, με τα οποία έχουν ξεκινήσει επαφές και έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης τους 12 μήνες.

Σκοπός και Στόχοι της Μελέτης

Ο κύριος στόχος της μελέτης είναι η κατανόηση των παραγόντων που έχουν οδηγήσει στην ξήρανση σημαντικών ειδών χλωρίδας, όπως τα Juniperus turbinata και Juniperus macrocarpa, τα οποία αποτελούν κρίσιμα στοιχεία των οικοτόπων της περιοχής. Η υποβάθμιση αυτών των οικοτόπων, συγκεκριμένα των τύπων 2250* και 5210, έχει προκαλέσει ανησυχία λόγω της μείωσης της βλάστησης και των επιπτώσεων που αυτή έχει στη συνολική οικολογική ισορροπία του νησιού.

Η μελέτη αποσκοπεί επίσης στην εγκατάσταση ενός συστήματος παρακολούθησης για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των διαχειριστικών δράσεων που έχουν ήδη υλοποιηθεί, όπως η μείωση του πληθυσμού των τουριστών και η απομάκρυνση τρωκτικών. Τέλος, αναμένεται να προτείνει συγκεκριμένες διαχειριστικές δράσεις που θα βελτιώσουν τη δομή και τη λειτουργία των οικοτόπων.

Συγκεκριμένα, η μελέτη περιλαμβάνει τις εξής φάσεις:

1. Συλλογή και Ανάλυση Δεδομένων: Σε αυτή τη φάση θα συγκεντρωθούν όλα τα διαθέσιμα βιβλιογραφικά και ιστορικά δεδομένα σχετικά με τη βλάστηση της νήσου Χρυσής. Τα δεδομένα αυτά θα αποτελέσουν τη βάση για την περαιτέρω ανάλυση των αιτιών της ξήρανσης.
2. Φυσιολογικές Μετρήσεις: Θα πραγματοποιηθούν μετρήσεις φυσιολογικών παραμέτρων των φυτών, όπως η υγρασία του εδάφους και η φωτοσύνθεση, προκειμένου να αξιολογηθεί η υγεία της βλάστησης και να εντοπιστούν τυχόν στρεσογόνοι παράγοντες. Βασικός οικολογικός παράγοντας που καθορίζει την ευρωστία κα ζωτικότητα των φυτών είναι η υδατική διαθεσιμότητα. Φυτά που δεν καταπονούνται από ξηρασία είναι περισσότερο εύρωστα και, κατά συνέπεια περισσότερο ανθεκτικά σε δευτερογενείς προσβολές εντόμων ή παθογόνων. Σε αυτό το πλαίσιο θα διερευνηθεί αν τα δύο είδη αρκεύθου υφίστανται εξαιρετικά έντονη υδατική καταπόνηση, η οποία επιδρά καθοριστικά σε βασικές  φυσιολογικές τους λειτουργίες και μπορεί, συνεπώς, να οδηγεί στη νέκρωσή τους.
   Προτείνεται να μετρηθούν οι εξής παράμετροι σε άτομα καταπονημένα, υγιή καθώς και σε μάρτυρες εκτός του νησιού, προκειμένου να εξαχθούν συγκριτικά συμπεράσματα:
   α. Σταθερά ισότοπα άνθρακα και οξυγόνου (13C, 18O) σε δείγματα ζωντανών βελονών, νεκρών βελονών (του τάπητα) και ξύλου (ετησίων δακτυλιών, εφόσον υπάρχει δυνατότητα συλλογής). Επίσης, προτείνεται ανάλυση ισοτόπων οξυγόνου (18O) ή/και υδρογόνου (2Η) σε υπόγειο νερό, εφόσον υπάρχει πρόσβαση σε πηγάδι ή γεώτρηση στη νήσο. Η συγκέντρωση των σταθερών αυτών ισοτόπων μας δίνει ενδείξεις για την υδατική καταπόνηση των ειδών και την πρόσβασή τους ή μη στον υδροφόρο ορίζοντα.
   β. Φθορισμός χλωροφύλλης με τη μέθοδο του OJIP test. H μέθοδος είναι μη παρεμβατική (δεν απαιτεί τη συλλογή δειγμάτων), αλλά η δυνατότητα εφαρμογής της θα εξαρτηθεί από το μέγεθος και το πάχος των βελονών των υπό μελέτη ειδών αρκεύθου. Η μέθοδος δίνει ενδείξεις της φωτοσυνθετικής απόδοσης των φυτών και είναι ενδεικτική της υγείας τους.
3. Ανάλυση Παθογόνων και Παρασίτων: Αυτή η φάση θα περιλαμβάνει την ανάλυση των πληθυσμών ξυλοφάγων και φλοιοφάγων εντόμων, καθώς και άλλων παθογόνων που μπορεί να επηρεάζουν την υγεία της χλωρίδας.

   Σύμφωνα με την ενδιάμεση έκθεση σχετικά με τα αίτια υποβάθμισης και ανάκαμψης του τύπου οικοτόπου 2250* στη Χρυσή (Πετράκης et al. 2019), εντοπίζονται κάποια ξυλοφάγα και φλοιφάγα έντομα, για τα οποία όμως δεν υπάρχει κάποια περαιτέρω πληροφορία σχετικά με τον πληθυσμό τους ή και την πραγματική επίδραση τους επάνω στη χλωρίδα του νησιού και τη συμβολή τους στο φαινόμενο της εκτεταμένης νέκρωσης.

   H ενδεχόμενη παρουσία φλοιοφάγων εντόμων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς είναι σε θέση να εντοπίσουν τα διάφορα είδη δέντρων και θάμνων με εξασθενημένη φυσιολογία και σταδιακά να αυξήσουν τον πληθυσμό τους σε επίπεδα πληθυσμιακής έξαρσης, η οποία μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες νεκρώσεις. Η καταγεγραμμένη παρουσία φλοιοφάγων και ξυλοφάγων εντόμων θα μπορούσε να αποτελέσει έναν παράγοντα που επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται από τη ζωτικότητα της βλάστησης καθώς τα έντομα αυτά είναι σε θέση να εντοπίζουν τα φυτικά είδη με εξασθενημένη φυσιολογία, αυξάνοντας τοπικά το επίπεδο του πληθυσμού τους.

   Επίσης, θα ελεγχθεί η συμβολή που μπορεί να έχουν ακόμη και εδαφόβια σκαθάρια στις ξηράνσεις που παρατηρούνται στη Χρυσή, καθώς αυτά αρκετές φορές τρέφονται με το ριζικό σύστημα των νεαρών φυτών.

   Επιπλέον, στο πλαίσιο των παρατηρούμενων νεκρώσεων σε ξυλώδη είδη της αυτοφυούς βλάστησης της ν. Χρυσής, θα πραγματοποιηθεί αυτοψία κατά την οποία θα ληφθούν δείγματα φυτικών ιστών καθώς και δείγματα εδάφους, με σκοπό την εργαστηριακή εξέταση αυτών (με συμβατικές τεχνικές και εάν κριθεί αναγκαίο και με μοριακές τεχνικές) με σκοπό την διερεύνηση της παρουσίας παθογόνων μυκήτων που σχετίζονται με το παρατηρούμενο φαινόμενο

4. Ανάλυση βλάστησης – Οργάνωση Συστήματος Παρακολούθησης: Η ανάλυση της βλάστησης σε αυτό το έργο περιλαμβάνει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες που στοχεύουν στην περιγραφή της εξέλιξης της βλάστησης ιδιαίτερα μετά την άρση των πιέσεων & απειλών στο νησί (υπερ-τουρισμός, απορρίμματα, τρωκτικά κ.ο.κ).Θα δημιουργηθεί ένα σύστημα παρακολούθησης για τη συνεχή αξιολόγηση της κατάστασης της βλάστησης και της αποτελεσματικότητας των διαχειριστικών δράσεων.
5. Σύνταξη Διαχειριστικών Προτάσεων: Η τελική φάση της μελέτης θα περιλαμβάνει τη σύνταξη συγκεκριμένων προτάσεων για τη βελτίωση της δομής και της λειτουργίας των οικοτόπων της νήσου Χρυσής.

Κόστος της Μελέτης

Το συνολικό κόστος της μελέτης ανέρχεται σε 56.087,93 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%). Το ποσό αυτό επιμερίζεται στα παρακάτω παραδοτέα:

• Παραδοτέο 1: Βάση βιβλιογραφικών και άλλων δεδομένων – 3.500 ευρώ
• Παραδοτέο 2: Ενδιάμεση έκθεση φυσιολογικών μετρήσεων – 10.200 ευρώ
• Παραδοτέο 3: Ενδιάμεση έκθεση εκτίμησης πληθυσμών παθογόνων – 13.260 ευρώ
• Παραδοτέο 4: Ενδιάμεση έκθεση ανάλυσης βλάστησης και οργάνωσης συστήματος παρακολούθησης – 11.700 ευρώ
• Υπερκεφαλικά (17%): Γενικά έξοδα διαχείρισης και υποστήριξης – 6.572,20 ευρώ

Χρονοδιάγραμμα Εφαρμογής και Παράδοσης

Το χρονοδιάγραμμα της μελέτης καθορίζει την έναρξη, την υλοποίηση και την παράδοση των παραδοτέων. Η μελέτη αναμένεται να ξεκινήσει αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ανάθεσης και την υπογραφή της σύμβασης. Τα κύρια στάδια περιλαμβάνουν:

1. Έναρξη του Έργου: Εντός του πρώτου μήνα μετά την υπογραφή της σύμβασης.
2. Συλλογή και Ανάλυση Δεδομένων: Εντός του πρώτου τριμήνου.
3. Ενδιάμεσες Εκθέσεις: Παράδοση στον 6ο μήνα από την έναρξη του έργου.
4. Οργάνωση Συστήματος Παρακολούθησης και Τελικές Μετρήσεις: Ολοκλήρωση έως τον 9ο μήνα.
5. Ολοκλήρωση και Παράδοση Τελικής Έκθεσης: Εντός ενός έτους από την έναρξη του έργου.

Άλλες Δράσεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης

Εκτός από τη μελέτη για την ξήρανση της βλάστησης, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης έχει αναλάβει και άλλες δράσεις στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης για τη Νήσο Χρυσή, όπως:

• Απομάκρυνση του Πληθυσμού των Φασιανών: Στόχος είναι η απομάκρυνση των φασιανών, οι οποίοι μπορεί να απειλούν τα ιθαγενή είδη της περιοχής.
• Απομάκρυνση Οικόσιτων Ζώων: Περιλαμβάνει την απομάκρυνση ζώων όπως κατσίκες ή πρόβατα, τα οποία επιβαρύνουν τη βλάστηση του νησιού.
• Σύνταξη και Εφαρμογή Σχεδίου Φύλαξης και Εποπτείας: Δημιουργία ενός συστήματος φύλαξης για την προστασία του νησιού από παράνομες δραστηριότητες.
• Μελέτη Καθορισμού Αριθμού, Εποχής και Ωρών Ημερήσιας Διαμονής Επισκεπτών – Φέρουσα Ικανότητα: Υπολογισμός του μέγιστου αριθμού επισκεπτών που μπορεί να δεχτεί το νησί χωρίς να προκληθεί ζημιά στο οικοσύστημα.