Η λειψυδρία στην Κρήτη δεν αποτελεί απλά περιβαλλοντική πρόκληση αλλά έναν ολοένα και πιο πιεστικό κίνδυνο για το νησί. Σε συνέντευξή του στο Ράδιο Λασίθι, ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, Χαράλαμπος Φασουλάς, παρουσίασε τη δραματική κατάσταση που διαμορφώνεται λόγω της κλιματικής αλλαγής, επισημαίνοντας τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Ένας χειμώνας χωρίς χειμώνα
Ο Ιανουάριος του 2025 χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες και σχεδόν ανύπαρκτες βροχοπτώσεις. Ο κ. Φασουλάς ανέφερε ότι πρόκειται για τον θερμότερο Ιανουάριο όλων των εποχών στην περιοχή. «Η Κρήτη εξαρτάται αποκλειστικά από τα νερά που πέφτουν από τον ουρανό, κυρίως από τις βροχές και το χιόνι. Το χιόνι, που τροφοδοτεί τους υπόγειους υδροφορείς μέχρι το φθινόπωρο, είναι φέτος σχεδόν ανύπαρκτο», τόνισε, σημειώνοντας ότι η Κεντρική και Ανατολική Κρήτη βρίσκονται σε ιδιαίτερα δεινή θέση.
Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από τη διαρκή αύξηση της θερμοκρασίας, με το 2024 να καταγράφει τη θερμότερη χρονιά παγκοσμίως. Η τριετής περίοδος ξηρασίας στην Κρήτη έχει ήδη αφήσει σοβαρές επιπτώσεις στις καλλιέργειες και στα αποθέματα νερού, με τον γεωλόγο να προειδοποιεί ότι η ελπίδα για ουσιαστική αλλαγή στηρίζεται πλέον μόνο στους επόμενους μήνες.
Άδεια φράγματα και ανησυχητικές προβλέψεις
Τα φράγματα της Κρήτης παρουσιάζουν τραγική εικόνα. Το φράγμα του Αποσελέμη, που υδρεύει την περιοχή Ηρακλείου και Αγίου Νικολάου, είναι σχεδόν άδειο, ενώ ανάλογη κατάσταση παρατηρείται στα φράγματα των Μπραμιανών και της Φανερωμένης. Μόνο το φράγμα των Ποταμών στο Ρέθυμνο διατηρεί αποθέματα, καθώς το νερό του δεν χρησιμοποιείται ακόμα.
Ο κ. Φασουλάς προειδοποίησε ότι το καλοκαίρι θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο. «Αν δεν βελτιωθεί δραματικά ο καιρός τους επόμενους δύο μήνες, οι συνθήκες θα γίνουν τραγικές», ανέφερε, καλώντας για άμεσες δράσεις. Το πρόβλημα της υπεράντλησης επιτείνει την κατάσταση, ειδικά στις παράκτιες περιοχές όπου η υφαλμύριση καθιστά μη αναστρέψιμη τη ζημιά στους υδροφόρους. Παράλληλα, η συμπύκνωση των υδροφορέων στη Μεσαρά οδηγεί σε καθιζήσεις, που καταστρέφουν το έδαφος.
Προτάσεις για βιώσιμη διαχείριση
Στην ανάλυσή του, ο γεωλόγος πρότεινε συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης:
- Περιορισμός σπατάλης: Η αναγκαιότητα καλύτερης διαχείρισης του νερού, ειδικά στον αγροτικό τομέα, όπου καταναλώνεται το 70% των αποθεμάτων, είναι επιτακτική. Η εκπαίδευση στις καλλιέργειες ώστε να απαιτούν λιγότερο νερό αποτελεί κρίσιμη στρατηγική.
- Εκμετάλλευση υδάτινων πόρων: Πρότεινε τη δημιουργία μικρών φραγμάτων ανάσχεσης, τη χρήση γεωτρήσεων στους πρόποδες των βουνών και την αξιοποίηση νερού από βιολογικούς καθαρισμούς για άρδευση.
- Αναδιάρθρωση καλλιεργειών: Ο πρωτογενής τομέας πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες, με καλλιέργειες που απαιτούν λιγότερο νερό και είναι ανθεκτικές στις θερμοκρασιακές αλλαγές. Ο κ. Φασουλάς επισήμανε ότι η ελιά, αν και μεσογειακό δέντρο ανθεκτικό στις συνθήκες ξηρασίας, έχει μετατραπεί σε υδροβόρα καλλιέργεια, όμως άλλες καλλιέργειες είναι πολύ πιο ευάλωτες. Παράδειγμα αποτελούν οι ασθένειες που έπληξαν την κτηνοτροφία λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας, μια κατάσταση που, όπως προειδοποίησε, θα επιδεινωθεί και στις καλλιέργειες με την αύξηση των παρασίτων και των εντόμων. «Πρέπει να συνεργαστούμε με την επιστημονική κοινότητα και τους παραγωγούς για να σχεδιάσουμε την προσαρμογή μας στις νέες συνθήκες», τόνισε.
- Ενίσχυση του τουριστικού τομέα με αφαλάτωση: Τα μεγάλα ξενοδοχεία να υποχρεωθούν να χρησιμοποιούν αφαλάτωση για τις αυξημένες καλοκαιρινές ανάγκες τους.
Ενιαίος φορέας διαχείρισης υδάτων
Η συζήτηση για τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης υδάτων στην Κρήτη φέρνει στην επιφάνεια διχογνωμίες. Ενώ ο κ. Φασουλάς αναγνωρίζει τη σημασία ενός συντονιστικού φορέα, εκφράζει επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα της ενιαίας διαχείρισης σε τοπικό επίπεδο. «Είναι αδιανόητο να σκεφτόμαστε ότι θα μεταφέρουμε νερό από τη Δυτική στην Ανατολική Κρήτη. Τα περιβαλλοντικά και ενεργειακά κόστη θα ήταν τεράστια», σχολίασε. Ο ίδιος υπογράμμισε ότι η διαχείριση πρέπει να γίνεται τοπικά, με έμφαση στην ορθολογική χρήση των πόρων.
Ο κ. Φασουλάς τόνισε ότι η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει τη λειψυδρία, με τις προβλέψεις όλων των τελευταίων ετών να επαληθεύονται. «Το χειρότερο πρέπει να το προλαμβάνουμε», σημείωσε, προτρέποντας για άμεση εφαρμογή πρακτικών και ρεαλιστικών λύσεων.
Δημοσίευση σχολίου